Een tijdje geleden verliet een van mijn kennissen een whatsappgroep omdat andere leden van die groep grappen maakten over Trump. Ik vond dat een beetje sneu voor haar, want ze behoort al tien jaar tot die vriendengroep, dus sprak ik haar aan in een privé-bericht. Ik vroeg haar waarom ze zo heftig op die grappen gereageerd had. Een vriend uit dezelfde groep had me op voorhand gewaarschuwd. “Ze is gebrainwashed,” had hij gezegd, “al jarenlang.” Maar ik besloot de conversatie met haar aan te gaan met een beginnersmind, en open te staan voor wat ze te vertellen had.
En zo werd ik binnengeleid in de wereld van QAnon: een groep mensen die gelooft (of anderen wil doen geloven) dat er een samenzwering van rijken en machtigen aan de gang is (de Deep State) om de hele wereldbevolking tot onderdrukking te dwingen. In die wereld zijn mensen als Barack Obama en Hillary Clinton kinderverkrachters, en Donald Trump wordt in dit verhaal gezien als de Heiland, de Redder van Amerika en bij uitbreiding de hele mensheid.
De vrouw met wie ik sprak was met geen enkel rationeel argument op andere gedachten te brengen was. Want zodra ik externe informatie aandroeg (krantenartikels, wetenschappelijke artikels) bestempelde zij mijn bronnen als ongeloofwaardig. Alle nieuwsredacties ter wereld worden volgens haar namelijk bestuurd door de Deep State, die hen vertellen welk nieuws ze wanneer naar buiten moeten brengen. Dus of ik artikels aandroeg van de BBC, The Guardian, The New York Times, El País of De Morgen, dat werd allemaal met één zwaai van tafel geveegd.
De informatiebronnen waar zij wél geloof aan hechtte, en die ze mij per whatsapp doorstuurde, waren stuk voor stuk slechtgeschreven artikels van obscure auteurs, of amateuristisch gemonteerde videos van even obscure youtubers.
Je kan je afvragen waarin ik in godsnaam met haar bleef converseren, als het toch geen zoden aan de dijk zette. Ik denk dat ik vooral geïntrigeerd was. Maar op een bepaald moment ging de discussie over racisme en gebruikte ze de term BLM mind control. Toen heb ik gezegd: nu ga je te ver, ik wil niet meer met jou praten. Dat hebben we sindsdien ook niet meer gedaan.
Tot zover dus mijn ervaring met iemand die helemaal mee is met de complottheorieën. Ik kan jullie vertellen: het is behoorlijk eng. Ik weet niet of je het echt brainwashen kunt noemen; ik heb eerder het gevoel dat die mensen sowieso al wat heen zijn, en zelf op zoek zijn naar iets wat hen bevestigt in de slachtofferrol die ze in hun persoonlijke leven al aannemen. Zo´n complottheorie maakt je dan tot een slachtoffer op grote schaal, wat waarschijnlijk nog aantrekkelijker is.
Kennelijk lopen er zo in Nederland ook een hoop mensen rond (en in België waarschijnlijk ook, maar daar heb ik nog niets over gehoord):