Een tijdje geleden verliet een van mijn kennissen een whatsappgroep omdat andere leden van die groep grappen maakten over Trump. Ik vond dat een beetje sneu voor haar, want ze behoort al tien jaar tot die vriendengroep, dus sprak ik haar aan in een privé-bericht. Ik vroeg haar waarom ze zo heftig op die grappen gereageerd had. Een vriend uit dezelfde groep had me op voorhand gewaarschuwd. “Ze is gebrainwashed,” had hij gezegd, “al jarenlang.” Maar ik besloot de conversatie met haar aan te gaan met een beginnersmind, en open te staan voor wat ze te vertellen had.
En zo werd ik binnengeleid in de wereld van QAnon: een groep mensen die gelooft (of anderen wil doen geloven) dat er een samenzwering van rijken en machtigen aan de gang is (de Deep State) om de hele wereldbevolking tot onderdrukking te dwingen. In die wereld zijn mensen als Barack Obama en Hillary Clinton kinderverkrachters, en Donald Trump wordt in dit verhaal gezien als de Heiland, de Redder van Amerika en bij uitbreiding de hele mensheid.
De vrouw met wie ik sprak was met geen enkel rationeel argument op andere gedachten te brengen was. Want zodra ik externe informatie aandroeg (krantenartikels, wetenschappelijke artikels) bestempelde zij mijn bronnen als ongeloofwaardig. Alle nieuwsredacties ter wereld worden volgens haar namelijk bestuurd door de Deep State, die hen vertellen welk nieuws ze wanneer naar buiten moeten brengen. Dus of ik artikels aandroeg van de BBC, The Guardian, The New York Times, El País of De Morgen, dat werd allemaal met één zwaai van tafel geveegd.
De informatiebronnen waar zij wél geloof aan hechtte, en die ze mij per whatsapp doorstuurde, waren stuk voor stuk slechtgeschreven artikels van obscure auteurs, of amateuristisch gemonteerde videos van even obscure youtubers.
Je kan je afvragen waarin ik in godsnaam met haar bleef converseren, als het toch geen zoden aan de dijk zette. Ik denk dat ik vooral geïntrigeerd was. Maar op een bepaald moment ging de discussie over racisme en gebruikte ze de term BLM mind control. Toen heb ik gezegd: nu ga je te ver, ik wil niet meer met jou praten. Dat hebben we sindsdien ook niet meer gedaan.
Tot zover dus mijn ervaring met iemand die helemaal mee is met de complottheorieën. Ik kan jullie vertellen: het is behoorlijk eng. Ik weet niet of je het echt brainwashen kunt noemen; ik heb eerder het gevoel dat die mensen sowieso al wat heen zijn, en zelf op zoek zijn naar iets wat hen bevestigt in de slachtofferrol die ze in hun persoonlijke leven al aannemen. Zo´n complottheorie maakt je dan tot een slachtoffer op grote schaal, wat waarschijnlijk nog aantrekkelijker is.
Kennelijk lopen er zo in Nederland ook een hoop mensen rond (en in België waarschijnlijk ook, maar daar heb ik nog niets over gehoord):
Kattebelletjes 
Heel akelig. Ik ken er ook een paar, en het valt me op dat het mensen zijn die ook fanatiek religieus zijn.
De vrouw die ik ken is dat niet -ze heeft wel totaal geen sociaal leven (en nu nog minder…). Maar het lijkt me wel logisch dat religieuze fanatici daar makkelijk in meegaan, want uiteindelijk gaat het in beide gevallen om een totale overgave aan ideeën die niet door feiten ondersteund worden.
En helemaal akelig als het ook in je familie voorkomt. Het is net als het virus. Het komt dichterbij. Maar laten blijven hopen dat we gelijk krijgen en dat het goed komt.
Ja, laat ons hopen… Ik hou zo hard mijn hart vast voor de verkiezingen in Amerika volgende week…
Ik zou die mensen gewoon durven catalogeren als ‘dom’ en ‘naïef’.
Eén van mijn buurvrouwen valt ook onder die categorie. Zij vindt bijvoorbeeld dat Corona ook zo’n ‘complot’ is, puur uitgevonden om de mondkapjes-industrie een duim onder de riem te steken.
Serieus, denkt zij dat de mondkapjes-industrie erachter zit? Dus niet eens de farmaceutische industrie die straks massa´s vaccins gaat verkopen, maar de mondkapjes-industrie, zijnde al die ateliers waarin Indiërs en Chinezen nu tegen de sterren op achter hun naaimachine zitten te zwoegen.
Dat is zo naïef dat het bijna grappig wordt…
Ik kan nog voorbeelden geven van haar ‘klaps’, waarbij je achterstevoren zou vallen van het lachen.
Een entertainende buurvrouw dus!
Af en toe, ja. Tot de zoveelste ruzie begint bij de buren.
Ik erger me heel erg aan zo’n personen en ik vind het ook wel beangstigend dat ze steeds met meer lijken te zijn. Een kritische geest naar de media toe is goed, maar het moet natuurlijk ook niet compleet overslaan naar de andere kant.
Ja, ik vond het ook heel eng in die beelden bij Lubach hoe geweldadig ze uit de hoek komen. Dat zie je ook in Amerika. “Zot zijn doet geen zeer”, zeggen ze, maar als zotten met wapens beginnen zwaaien, kunnen ze wel anderen zeer doen.
Absoluut… En met hoe meer die zotten op den duur zijn, hoe gevaarlijker.
Zo is dat.
We hebben de uitzending met Lubach met verbazing gevolgd – dat algoritmeverhaal was niet nieuw voor ons, maar dat mensen zich er zó erg door laten meeslepen… dat is toch wel beangstigend….
Inderdaad.
Het is nutteloos met zulke individuen in de clinch te gaan. Zij zijn wat zij in hun hart willen zijn. De rest is angst.
Goed gezegd, zo is het.
In de clinch is niet zinvol. Dat is het zelden. Maar ook in gesprek gaan (als je dat zo kunt noemen) is een doodgeboren kind. Dus enkel als je er zelf iets wil uit leren lijkt het me de energie waard.
Inderdaad. Zodra ik geleerd had wat ik wou leren, ben ik er dan ook uitgestapt, en ik heb de draad niet meer opgenomen.
Het is toch niet te vatten. Van mensen die zo praten loop ik weg. Het is zinloos om ermee te discussiëren. Als ze al zeggen dat ‘feiten’ niet bestaan… ja zeg… Daar kan je toch niet mee praten?
Internet is een gevaarlijk medium voor wie de informatie niet goed kan ‘filteren.’ De scholen hebben daar een belangrijke taak.
Absoluut. En sommige volwassenen zouden dus nog eens een “opfriscursus” kunnen gebruiken…
Bewondering dat je je er in hebt durven verdiepen. Kan bedreigend zijn voor je eigen psyche. Terrorisme komt ook voort uit dit soort denken.
Ja, je voelt inderdaad hoe het je eigen denken begint te dirigeren, een enge ervaring! En je hebt gelijk met die link naar terrorisme.
De reportage van Lubach heeft ervoor gezorgd dat YouTube het kanaal van Lange Frans – de complotdenker/rapper uit de reportage – heeft verwijderd. 100.000 abonnees en miljoenen views… weg! Ook alle muziekclips zijn foetsie.
Anders gezegd: opgeruimd staat netjes.
Enerzijds oef, anderzijds koren op de molen voor zulke mensen, vrees ik.
De scholen kunnen hier zo’n belangrijke taak vervullen inzake ‘mediawijsheid’ zodat een volgende generatie beter beschermd is tegen zulke uitwassen.
Zo’n dingen vind ik toch maar beangstigend! Iedereen zijn mening maar bij zo’n dingen weet ik niet of die uitspraak wel telt.
Ik heb eens gehoord: niet iedereen heeft recht op een mening; iedereen heeft recht op een geïnformeerde mening. Daar zit wel wat in , vind ik.
“Hoor het eens van een andere kant”, is een denkoefening die ik ook vaak wil maken. Sterk van je dat je uitleg vroeg aan die vrouw en dat je zo een discussie op gang bracht. Maar jammer genoeg ben jij de enige van de twee die een open geest heeft…
Ja, het was echt beangstigend en intrigerend tegelijkertijd om te zien hoe ze alles een draai kon geven om Trump gelijk te geven. Echt álles!
Beangstigend dat dit bestaat, dat sommige mensen hier zo ver in doorgaan waarbij ze elk gevoel met de realiteit verliezen. Vaak loopt dit slecht af.
Onlangs sprak ik met een vriend die er heilig van overtuigd is dat de negatieve berichten over Corona enkel de wereld ingaan om mensen onder de knoet te houden.
Daarom is het zo belangrijk dat we goede leidersfiguren hebben die te vertrouwen zijn, denk ik. En verschillende onafhankelijke mediakanalen.
Ik steek geen tijd in dat soort mensen, en iedereen dit zoiets met me deelt wordt gewoon genegeerd. Onschuldig vind ik het, gewoon verontrustend
Heb op tv onlangs iets gezien over die QAnon. Ik had daar nog nooit van gehoord. Ongelooflijk toch hè, zo’n mensen. En gevaarlijk. Zo kunnen dus zo’n zotten gelijk Trump aan de macht komen.
Ja, het is echt eng, je mag er niet teveel bij nadenken… We zullen zien wat de verkiezingen geven volgende week…
Holy Moly! Bij complotdenkers dacht ik altijd aan een schimmig Amerikaans clubje dat zich in aliens verdiept. Maar dit is andere koek. En hoe draai je zoiets terug? Hoe meer YouTube gaat censureren, hoe meer die complotdenkers overtuigd raken van hun gelijk.
#fiksdefuik
Ja, dat is ook een probleem, wantd an roepen ze natuurijk allemaal: zie je wel, we worden van hogerhand gecensureerd.
Ze vinden altijd hun gelijk, er valt echt niet mee te redeneren.
Triest. Heel triest. Natuurlijk is het nou juist zaak om te leren herkennen waar we allemaal gemanipuleerd worden, want uiteindelijk gebeurt dat op allerlei fronten… alles draait om geld. Maar helaas slaan mensen daar dan ongenuanceerd in door, en dan is het weer zinloos. Het verschil tussen echt en virtueel, feit en mening, waarheid en verzinsel… van kleins af aan zouden kinderen daarop gewezen moeten worden, het blijft altijd opletten. Dat begint al bij een computerspelletje…
Soms krijg ik zo’n beeld voor de geest van een omheinde compound met bewaking, waar de weinige helderdenkende mensen zich gaan verschuilen voor de compleet gek geworden massa. De “omgekeerde gekkenhuizen”: de waanzin buiten, het gezonde verstand binnen. Ik zie het er nog van komen, vrees ik.
We gaan het zien he, volgende week met de verkeizingen in Amerika, naar welke kant de balans doorweegt…
Mijn zoon kreeg vorig jaar – toen was hij 8j – les over fake news. Het is bij hem blijven hangen. Want als hij Trump ziet, vraagt hij soms of het fake news is. Al kan dat ook wel zijn omdat we hier thuis de president met vanillehaar niet sparen. 🙂
Da´s wel super dat ze dat op school krijgen, zeg!
Ik heb ooit een tijdlang ‘vergaderingen’ bijgewoond van een diep-dieprode politieke splintergroep, met een heel diverse groep mensen, ook veel daklozen, illegalen, drankverslaafden.
In die groep heersten ook veel complottheorieën, genre “we worden allemaal afgeluisterd” maar ook al wat verregaandere zaken als “we worden geschaduwd door de politie”.
Ik kon die gedachtegang en de bijbehorende sterke emoties (meer haat en boosheid dan echte angst, trouwens) eigenlijk alleen maar verklaren als ik ervan uitging dat veel mensen daar serieus beschadigd waren. Bij de ene uitte zich dat in het op gang zetten van zo’n theorie, bij anderen in het aanhangen ervan.
Wat ontnuchterend maar ook heel interessant was, was hoe de dynamiek in de groep na verloop van tijd totaal ontspoorde. Er waren altijd al enkelingen die echt en hartstochtelijk geloofden in complottheorieën, maar zolang de groepssamenstelling redelijk varieerde, en mensen niet al té erg op elkaar aangewezen waren, liep dat wel los. Ik had eerder de indruk dat de mensen die oprecht bang waren, zich gesteund voelden door de groep.
Maar naarmate de tijd verstreek, veranderde alles, en begonnen die theorieën zich uitsluitend op enkele groepsleden te richten (“hij is een infiltrant van de politie, hij moet vertrekken uit de vergadering, geloof me dan toch!”). Natuurlijk werd niemand overtuigd van zijn ongelijk, en die groep is met grote ruzie uit elkaar gegaan.
Ik heb me daarna altijd afgevraagd of die beweging van groot en onbekend naar klein en heel persoonlijk een natuurwet is in de wereld van complottheorie-aanhangers. Ik denk het eigenlijk wel. Soms koop ik een daklozenkrantje, en daar is er een tijdje geleden het zelf opgetekende verhaal verschenen van een perfect tweetalige man die ervan overtuigd is dat zijn diploma hem is afgenomen door zijn maatschappelijk werker, dat hij is moeten vluchten naar Canada, waar ze dolblij waren met zijn talent, dat hij nu hij terug is in België schandelijk aan de kant geschoven is, dat het OCMW denkt dat ze van hem af raken, maar hij zal wel eens bewijzen dat hij weet wat hem is aangedaan,… (en zo ging het vele, vele afleveringen verder). Ik vond het ontzettend lief van de organisatie dat ze hem zijn podium gaven zonder één kanttekening van de redactie.
Enfin, mijn eigen conclusie over dit voorval is toch vooral dat de kwetsbaarheid van de mens zich op enorm veelzijdige manieren vertoont – en dat het als een ongelooflijke luxe voelt (fingers crossed) dat ik me in het dagelijkse leven zelden geviseerd voel, en ook niet denk dat er een dubbele bodem zit achter de realiteit zoals ik die ervaar.
Bedankt voor deze boeiende commentaar, Kleine Atlas. Jij hebt er dus echt middenin gezeten!
daar zit ergens een goed verhaal in, over zo´n groep complotdenkers, die op den duur elkaar gana verdenken 😉