Dit is mijn vertaling van het hoofdstuk “El mito de la mejor amiga” uit het boek Morder la manzana van Leticia Dolera, actrice, schrijver en regisseur van onder andere de film Requisitos para ser una persona normal (Requirements to be a normal person) en de serie Vida Perfecta (Perfect Life).
“Tijdens de jaren waarin ik op school gepest werd, had ik twee beste vriendinnen. Eerst de ene en daarna de andere, want allebei tezamen op hetzelfde moment, dat kon om één of andere vreemde reden niet. Je kon zoveel vriendinnen hebben als je wou, maar slechts één daarvan kon de titel van “beste vriendin” dragen. Klinkt bekend, niet?
Alle meisjes uit mijn klas hadden een beste vriendin. Of je er één had of niet, en wie het was, waren vragen die we elkaar met regelmaat stelden. Het was een concept waarover we lazen in de tijdschriften voor pubermeisjes die we kochten, waarin we, om ons volwassen te voelen, vragenlijsten invulden over vrouwelijkheid, vriendschap en seks (zonder te weten wat het precies was).
Die vragenlijsten en artikels hadden titels zoals deze (opgepast, dit zijn geen verzinsels, ik heb ze overgenomen uit echte magazines, en niet die uit de jaren ‘ 90, maar magazines van NU):
“Wat voor beste vriendin ben jij?”
“Is zij echt je beste vriendin?”
“Welk model zou jouw beste vriendin kunnen zijn?”
“Wat doe je wanneer je beste vriendin en jij allebei dezelfde jongen leuk vinden?”
En zo verliep ons socialisatieproces, met de mythe van de beste vriendin in onze verbeelding. Het was iets onontkoombaars, je zag het in films, tijdschriften en op tv. Onlangs nog had Paris Hilton een programma over dit thema: “My BFF, My Best Friend Forever“.
Ieder van ons, meisjes, kon een ander meisje de titel van beste vriendin geven. In mijn herinnering was het iets verschrikkelijks om die beslissing te moeten nemen. Maar erger nog was het te moeten leven met de druk om die titel te verkrijgen. En als je eenmaal tot beste vriendin verkozen was, wat gebeurde er dan wanneer je ruzie kreeg met je beste vriendin? Nou, dan stond je er alleen voor, verloren in de wereld. En al helemaal in mijn geval.
Er bestaat een zekere analogie tussen de mythe van de beste vriendin en die van de romantische liefde: het is voor eeuwig en altijd, zonder hem (of haar) leven is onmogelijk, het is niet te vergelijken met wat je eerder gevoeld hebt, er komt bezit en jaloezie bij kijken. Indien niet, dan is het geen echte liefde/vriendschap, en wanneer het voorbij is, is dat het einde van de wereld.
Leerde je een ander meisje kennen waarmee je het goed kon vinden, waarmee je wilde spelen of muziek beluisteren of praten… Wat dan? Nou, dan waagde je je op gevaarlijk terrein. De titel van beste vriendin was immers exclusief en zodanig waardevol dat het aanvaarden van een tweede titel een devaluatie inhield van de titel die je al had, waardoor je een “slechte beste vriendin” werd, wat je de titel onwaardig maakte. Gruwel en stress!
Ik heb ooit de pijnlijke transitie beleefd van de ene beste vriendin naar de andere. Er kwam jaloezie bij kijken en de angst dat mijn beste vriendin erachter zou komen dat ik soms een ander meisje opbelde, dat ze zich niet meer de meeste bijzondere vriendin van de wereld zou voelen omdat ik ook graag met iemand anders optrok… Bovendien moest ik mijn beste vriendin extra dankbaar zijn, want ik werd gepest, en zij durfde de gevestige orde trotseren die geïnstalleerd was door de coole kinderen van de klas.
Het was een zware overgang. Gedurende een tijd waren we met z´n drieën beste vriendinnen. Het voelde alsof we met een oude mythe braken om een nieuw verhaal te schrijven, maar uiteindelijk verloren we het van de sociale druk. “Jaja, drie beste vriendinnen,” werd ons gezegd, ” maar wie is de beste vriendin van wie?” Ik stelde voor om cirkelvormig te werk te gaan, als in: ik zal Marinas beste vriendin zijn, en Aina mijn beste vriendin, en dan is Marina de beste vriendin van Aina, en… En daar raakte ik in de knoop.
Uiteindelijk kon Aina de druk niet meer aan en zocht zich een exclusieve beste vriendin, zoals het hoorde. We schreven elkaar afscheidsbrieven, ik huilde toen ik ze las, en mijn vriendin ook, vermoed ik. Kortom, een drama, maar bovenal een nodeloos drama.
De jongens daarentegen waren (op enkele uitzonderingen na) vrij van deze mythe. Ze speelden in groep en niemand vroeg hen wie hun beste vriend was. In plaats van zich bezig te houden met vragenlijsten in tijdschriften (er waren geen magazines voor jongens!) kregen ze de boodschap dat voetbal hun ding was (en voetbal is een groepssport).
De meisjes hadden ook groepjes, maar altijd hing de mythe van de beste vriendin er omheen. En laat mij je één ding zeggen: ik wil niet één beste vriendin. Ik wil er véél.
Want ik zie hen allemaal graag.”
Kattebelletjes 
Wow, wat een horror! In de jaren ‘70 – ‘80 was dat niet zo. Bij ons toch niet. Gelukkig!
Bij ons op school was het misschien ook niet zo erg, maar het bestond wel. En ik zie bij mijn dochter dat het daar op school ook nog heerst en toch ook wel voor stress zorgt…
Zo herkenbaar!
Zot he, en ik had dat eigenlijk nooit in vraag gesteld tot ik dit las..
Wat een mens al niet moet doen om doodongelukkig te kunnen worden!
Ja, er zijn eigenlijk best veel systemen die ons verkocht worden als vanzelfsprekend, maar waar we eigenlijk doodongelukkig van worden, eens je erbij stilstaat…
Oh ja! En helaas, ook al hetzelfde in jaren 70 en 80 hoor, misschien nog erger. Stress inderdaad. Want wat als je beste vriendin ineens zonder boe of ba voor iemand kiest en jou genadeloos laat ‘vallen’, zonder uitleg. Tranen met tuiten, inderdaad.
💔
Oh ja, zo herkenbaar! Ik had een groepje vriendinnen maar toch moest er altijd de titel van beste vriendin op dat ene meisje geplakt worden waarmee je het dan toch het best kon vinden. En dat ging gepaard met veel jaloezie, tranen, het gevoel een verrader te zijn als je plots liever met iemand anders ging spelen… Wat een drama! Ik heb er een afkeer van de term ‘beste vriendin’ van gekregen. Dat is bij mij sowieso geen statisch gegeven, integendeel, en dus geen labels meer.
Een van de redenen waarom ik deze post wou schrijven, was omdat ik wou zien welke reacties erop zouden komen, of het bij anderen ook voor miserie had gezorgd. Want dat vermoedde ik ergens wel. Dus heel erg bedankt voor je reactie, Samaja. Het bevestigt mijn vermoeden.
Jouw verhaal geeft goed weer dat het een schadelijke mythe is die vrouwenvriendschappen niet sterker maakt, maar net ondermijnt.
Ik ben altijd een buitenbeentje geweest. Op de basisschool en havo had ik eigenlijk geen vriendinnen maar trok ik op met degenen die overbleven. Op het VWO was er een groep die buiten alles viel en daar voelde ik me prima bij.
Fijn dat je toch een groep hebt gevonden waar je je thuis bij voelde… Voelde je je erg eenzaam op de basisschool en de havo, of viel dat ondanks alles wel mee?
Je weet dat ik slechthorend ben. Verder was ik schipperskind dat aan boord woonde. Ik maakte veel van mijn eigen kleding. Verder was mijn moeder ernstig ziek. Ik was gewoon geen standaard kind. Eenzaamheid was niet mijn grootste probleem.
Inderdaad niet wat je noemt een standaard kindertijd -het klinkt eerder als een roman. Al zal het vast allesbehalve romantisch zijn geweest…
Heel herkenbaar uit mijn tienerjaren. Typisch voor meisjesklassen. Ik heb er zelf vaak onder geleden, maar zie nu gelukkig dat het bij mijn kleindochter totaal anders gaat en zij samen een grote groep vriendinnen vormen zonder enige vorm van concurrentie.
Wat goed om te horen dat dat op die leeftijd gelukkig al kan! Ik heb nu ook een paar hele goeie vriendinnen, zonder dat ik zou kunnen aangeven wie de “beste” is, en ik ben zelf ook niemands “beste” vriendin. En ik maak ook deel uit van twee vrouwencirkels waarin er helemaal geen “vriendschapshiërarchie” is. Natuurlijk zijn daarin wel mensen waar je iets dichter bij staat, maar dat heeft geen invloed op de omgang met de groep en er is ook geen jaloezie. Zo bevrijdend om dat te voelen.
Inderdaad. Mijn tijd van beste vriendin is nu ook voorbij😉. Gelukkig niet van vriendinnen.
Wanneer je er zo over leest is het eigenlijk maar een bijzonder fenomeen. Zelf heb ik eigenlijk in mijn jongere jaren nooit een beste vriendin gehad. Een goede vriendin die de afgelopen jaren zeker mijn beste vriendin was is helaas vorig jaar overleden. Ik denk niet dat een beste vriendin voor mij is weggelegd. 😛
Het is ook zo´n competitief idee he, terwijl we net meer gebaat zijn bij coöperatie. Als een horizontaal netwerk, waarin iedereen met elkaar verbonden is, in plaats van een verticale ladder waarop sommigen een treetje hoger staan.
Ik had op je blog al wel gelezen dat je een vriendin verloren was, maar ik besefte niet dat je zo´n sterke band met haar had…
Zeer herkenbaar. Ik heb zo’n nare ervaringen met beste vriendinnen tijdens mijn puberteit dat ik er nooit geen meer wilde hebben. Ik kan dat niet aan, zo verstikkend.
En het leek zo normaal he, dat idee van de beste vriendin en alles wat daarvij kwam kijken. We stelden daar echt geen vragen bij. Terwijl ik nu denk: wat een ongezond concept. Alsof niet elke vriendschapsrelatie uniek is en op ene andere manier even waardevol kan zijn als een andere.
Mooi logje! Ik zou eens diep in mijn geheugen kunnen graven en het concept ‘vriend’ uitspitten, maar zal dit maar niet doen om toch wat positiviteit in de reacties te laten.
Oef, dat ruikt naar slechte ervaringen
Als ik eens vijf minuten tijd over heb kan ik daar eens over nadenken. Vriendschap. Beste vriend.
Maar wat hierboven staat mbt mannen en voetbal is een verheerlijking van een ander gevaarlijk “proces”. Wanta l lijkt het een groep, er zijn ook beste vriendschappen en uitsluitingen in een groep he. Alleen als je uit een groep gesloten wordt ben je volgens mij er nog erger aan toe.
Dat is zeker waar. Misschien dat daarom veel jongens zich ook sneller overgeven aan groepsdruk, en in groep dingen doen die ze alleen nooit zouden doen, zoals vandalisme en dat soort dingen?
Meisjesvriendschappen zijn best complex. Mijn beste vriendin en ik hadden tijdens onze tienerjaren nogal een transferiële relatie. We hadden zo’n grote verwachtingen van elkaar, dat we voorbestemd waren te falen. Het heeft af en toe serieus gebotst en er kwam ook jaloezie en teleurstelling bij kijken, maar we zijn elkaar altijd trouw gebleven. Op dezelfde jongen verliefd worden, dat gebeurde ook wel eens, maar daar is gelukkig nooit ruzie van gekomen.
Ik was al een eind in de dertig toen ik me realiseerde dat er in vriendschap geen hiërarchie hoeft te zijn. Maar soms is die er toch. Als ik bijvoorbeeld voor mijn verjaardag vier vrienden wil uitnodigen (want ik hou niet van grote drukte), wie kies ik dan? Dan wordt toch duidelijk wie er bovenaan de ranglijst staat.
Da´s waar, er zijn altijd wel mensen die dichter bij je staan dan anderen. Ik tekende vroeger wel eens van die schema´s, met mijn eigen naam in het midden, en dan een aantal cirkels eromheen. Daarop schreef ik dan de namen van vrienden en vriendinnen, naargelang hoe dicht of veraf ze van me stonden (of hoe ik dat aanvoelde).
In die zin voelen vriendschappen voor mij eerder aan als een zonnestelsel dan als een Hiërarchische ladder, bedenk ik me nu. Want er kunnen wel een aantal mensen in dezelfde omloopbaan zitten,
Boeiend! Zeker die vergelijking met jongens op het einde. Er zit iets aan van meisjes afhankelijk zien van anderen, zij het een relatie dan wel een beste vriendin. Bij jongens zie ik dat toch minder, of toch niet in de perceptie. Die bestaan precies meer op zichzelf of zo.
Hoe dan ook is vriendschap een superboeiend concept, eigenlijk is daar nog veel te weinig feminisme op losgelaten.
Ja!
ik denk eigenlijk dat vriendschap de drijvende kracht is achter feminsime (of toch zou moeten zijn). Als je ziet wat vrouwen kunnen bereiken wanneer ze de handen in elkaar slaan en elkaar onvoorwaardelijk steunen… Misschien daarmee dat dat zo ondermijnd wordt, want daar zit een potentiéle kracht die de wereld kan veroveren 😉
In de lagere school hing ik bij mijn zus en nichtjes op de speelplaats. Toen zij allemaal naar het middelbaar waren gegaan, besefte ik dat ik geen band had met leeftijdgenootjes. Het was veel te laat om eraan te beginnen en ik had weinig sociale vaardigheden, dus voelde ik me buitengesloten. Daarbuiten hadden mijn zus en ik één vriendin, die naar een andere school was gegaan maar een straat verderop woonde, met wie wij bijna elke dag speelden. Op latere leeftijd werd er eens een lief “afgepakt” waardoor het zij en ik werden, echt een vriendschap voor het leven (ik heb daar in “hoe het was” een beetje over geblogd), en mijn zus zocht en vond haar sociaal contact bij de jongens.
In het middelbaar werd ik aangetrokken door andere eenzaten. Dat wisselde al eens van een meisje dat in het beroeps zat en enorme wielerfan was en daar altijd over vertelde, die ene neef die nog niet naar een andere school was verhuisd, tot het groepje andere onpopulaire/nieuwe klasgenoten dat ook maar bijeen ging staan. Ze sloten niemand uit maar ik werd met de jaren toch meer aangetrokken tot alleen met een boek wachten tot de pauze over was. In het groepje populairdere “beste vriendin type” meisjes was ik welkom als ze weer eens ruzie met elkaar hadden, dan was ik de gratis therapeut, tot het weer bijgelegd was en toen kon ik opzouten. De allerpopulairste grieten hingen ook weer samen, de alfa sportvrouwtjes, daar had ik helemaal niks mee te maken en dat vond ik best zo.
O, wat ben ik nog elke dag dankbaar dat ik niet meer naar school hoef…!
En jij?
Ik heb zo het gevoel dat ik goed met jou overeengekomen zou zijn, moesten we samen op school hebben gezeten…
Ik zat altijd wel met het idee dat je een beste vriendin hoorde te hebben, dat je dan “veilig” was. Maar gelukkig werd het bji ons niet zo hard gespeeld als in de tekst die ik vertaald heb. Dus in de lagere school wisselde die positie van beste vriendin wel eens. Alleen in het zesde leerjaar, daar kwam ik in een trio terecht met twee andere meisjes. Daar was veel spanning rond, herinner ik me. Hopen dat de anderen niet teveel naar elkaar zouden leunen, zodat jij niet uit de boot zou vallen. Op een schoolkamp ben ik tijdens dat jaar ook even gepest geweest door een van die vriendinnen, en dat heeft er echt op ingehakt (gruwelijk dat sommige mensen dat jarenlang moeten meemaken, ik was van die paar dagen al van mijn melk). Achteraf gezien denk ik dat ik toen “ne schrik heb gepakt” en ongeruster werd waar het vriendschap betrof.
in de middelbare school sloot ik meteen vriendschap met een meisje dat nieuw op school was, en waren we elkaars beste vriendin, waarmee we elkaar veilig stelden. En we kwamen ook echt heel goed overeen. We zaten samen in een groepje met lieve meisjes, dat was een beetje de veilige haven die ons beschermde tegen de invloed van de “populaire” meisjes die al eens gemeen uit de hoek konden komen en volgens mij ook op ons neerkeken. Zo heb ik dat toch ervaren, misschien kwam dat voor hen anders over, dat weet ik niet.
Mja, het is toch een jungle he, dat leven op school. Ik heb er ook geen heimwee naar.
Fijn dat het nog relatief meeviel bij jou!
Ja, de populairen hadden niet bepaald veel EQ…
En volgens mij is het gezond om zo eens tegen de lamp gelopen te hebben waarna je niet automatisch meer iedereen heel dichtbij laat komen.
Ooit, ooit antwoord ik op die mail van vorig jaar april btw!
Haha, geen zorgen! Ik heb hier nog massa´s onbeantwoorde mails in mijn mailbox staan, en ik hou zelf ook niet bij naar wie ik laatst iets gestuurd heb 😉