Het Facebook Dilemma (3): wat het met je brein doet

Ratten zijn slimme dieren. Als je een rat in een kooi zet en hem eten geeft telkens hij op een hendeltje duwt, dan krijgt dat dier al snel in de gaten hoe het werkt. Dan gaat hij lekker veel op dat hendeltje duwen om aan eten te komen. Maar na een tijdje heeft hij het wel gehad, en laat hij het hendeltje links liggen.

Als je wil dat die rat als een gek op dat hendeltje blijft duwen, moet je het anders aanpakken, zo ontdekte de Amerikaanse gedragspsycholoog B.F. Skinner in de jaren ´50. Dan moet je hem niet élke keer als hij op dat hendeltje duwt eten geven, maar op onvoorspelbare momenten (*). Dus dan duwt de rat op dat hendeltje, en komt er eten. Dan duwt hij er nog een paar keer op, maar er komt niks. Net voor hij het wil opgeven, duwt hij toch nog een paar keer, en dan valt er plots weer eten in zijn bakje. Als je een dier daaraan gewoon maakt, krijg je hem met geen stokken meer van dat hendeltje af.

Dit is het mechanisme dat gebruikt wordt bij gokautomaten. Af en toe win je, maar je kan onmogelijk voorspellen wanneer. En dat maakt het ontzettend verslavend.

Een equivalent van dat hendeltje dragen we allemaal op zak. Het is de pull-to-refresh functie, waarbij je met je vinger over het scherm schuift om nieuwe berichten te zien. De meeste van die berichten zijn niet interessant. Maar van tijd tot tijd passeert er iets dat onze aandacht trekt en ons een kleine shot dopamine geeft. En daardoor blijven we scrollen.

Loren Brichter, de 37-jarige software ontwerper die in 2009 met deze functie op de proppen kwam, had niet de bedoeling een verslaving in de wereld te zetten. Hij was op zoek naar een efficiënt alternatief voor de refresh knop, en in dat opzicht is pull to refresh een geniale inval, want je bespaart kostbare ruimte op het scherm omdat er geen knop voor nodig is. Sindsdien stelt Brichter zich echter vragen bij zijn eigen uitvinding. “Smartphones zijn nuttig, maar ze zijn verslavend,” zegt hij in een interview in The Guardian. “Pull-to-refresh is verslavend. Twitter is verslavend. Dat is niet oké. Ik denk dat ik niet volwassen genoeg was om daarover na te denken toen ik die dingen aan het ontwerpen was. Waarmee ik niet wil zeggen dat ik nu volwassen ben, maar toch iets volwassener, en ik betreur de nadelen.” Zelf legt Brichter elke avond om zeven uur zijn smartphone aan de oplader in de keuken en raakt hem niet meer aan tot de volgende dag.

Sinds ik dit las, kijk ik op een heel andere manier naar mijn smartphone. Wanneer ik hem gebruik om aan nuttige informatie te geraken, weet ik dat het in orde is. Maar wanneer ik ernaar grijp om te kijken of er misschien iets te lezen of te ontdekken valt, dan is het mis. Dan weet ik dat ik beter een boek zou pakken. En als ik me toch tot scrollen laat verleiden, dan doemt algauw het beeld op van een ratje in een kooi. Dat helpt om ermee te stoppen.

(*) voor de liefhebbers: operante conditionering met een variable ratio.

Het Boek (9): ¡Matador!

Lieve mensen, vanaf nu mag er officieel gejuicht worden en wel met de kreet uit de titel, want het contract is getekend! In het voorjaar verschijnt mijn boek bij de jonge, Vlaamse uitgeverij Matador. Alleen al om die naam kon het niet mooier uitkomen. Sinds gisteren sta ik met mijn snoet en bio bij de andere auteurs op hun website (zie hier).

We zijn het ondertussen ook eens geworden over de titel. “De diefstal van april” zal het boek heten, naar deze klassieker van Joaquín Sabina:

Ik wens jullie allemaal een bijzonder nieuw jaar, waarin oude banden aangehaald en nieuwe banden gesmeed worden. Want zoals Audrey Hepburn zei: “The best thing to hold onto in life, is each other.”

Gelukkig Nieuwjaar!

Werk!

Ik heb een heel leuk nieuwtje: sinds kort werk ik als freelance journalist voor Femma, het ledenmagazine van Femma Wereldvrouwen. Ik verzorg daarin maandelijks de rubriek “eigen mix” en van tijd tot tijd schrijf ik ook andere artikels. Het is echt superleuk werk, want het is me helemaal op het lijf geschreven.

Het zou dus kunnen dat ik hier wel eens een oproep ga lanceren of iemand geïnterviewd wil worden over een bepaald onderwerp of misschien iemand kent die… Enfin, jullie zijn gewaarschuwd 😉

Vriendin

Ik had er een weekendje opzitten met precies de dingen die ik nodig had: rusten, lezen, schrijven. Wandelingen met de hond. Ik stond er zelf van te kijken hoe snel de balans in mijn hoofd herstelde, enkel door even alleen te zijn. In het whatsappgroepje van de mensen die wel op weekend waren gegaan, kon ik ondertussen meevolgen wat er daar aan de orde was: boswandelingen, gezelschapsspelletjes, pizza´s in de oven.

Gisteren zag ik de vriendin terug die onbewust had bijgedragen aan mijn beslissing niet mee te gaan. En ik besloot haar toch eens aan te spreken op haar opmerking dat als het me hier niet zinde, dat ik dan evengoed terug naar België kon gaan.

“Dat heb ik helemaal niet gezegd,” zei ze. “Ik zei dat je je gelukkig moest prijzen dat je hier woonde.” Even twijfelde ik. Had ik het dan echt zo verkeerd verstaan? Maar als ze zich zo had uitgedrukt, zou het me nooit zo geraakt hebben. Bovendien, zo heeft een Spaanse vriend me eens gezegd, zijn Spanjaarden niet de sterksten in het toegeven dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Dat klinkt heel discriminerend (daarom zet ik er ook bij dat ik het van een Spanjaard gehoord heb, het is niet mijn eigen oordeel), maar ik heb het al wel vaker meegemaakt, en ergens is het logisch. Koste wat het kost je onschuld volhouden is uiteindelijk een waardevolle overlevingsstrategie in een dictatoriale samenleving.

Ik besloot het er dus maar bij te laten. Om van onderwerp te veranderen, vertelde ik over mijn weekend en vroeg haar hoe de uitstap geweest was. Meteen kreeg ik de wind van voren.

“Je had mee moeten gaan,” zei ze. “Wat is dat nou, je geeft zo vaak forfait. Je moet tijd maken om bij je man en kind te zijn, om samen dingen te doen.”

“Ik ben al de hele week bij man en kind,” verdedigde ik me. “Mijn dochter blijft ´s middags thuis eten, weet je wel? Daarbij, ik had dit nodig. En ik had werk te doen.”

“Allemaal excuses,” zei ze. “Het is belangrijk dat je dit soort dingen doet als gezin.”

Toen heb ik haar zo rustig mogelijk gezegd: “Ik vind het echt niet fijn dat je me een schuldgevoel probeert aan te praten.”

“Maar het is waar,” antwoordde ze. “Bovendien was het voor jou ook beter geweest als je meegekomen was.”

“Ik denk dat ik zelf wel weet wat het beste voor mij is.”

Maar opeens zag ik het. Ik zag het in haar ogen. Een barst in de ruwe bolster.

“Wacht even,” zei ik. “Je hebt me gemist.”

“Natuurlijk heb ik je gemist,” zei ze.

“Meer nog,” ging ik verder, ” je voelde je in de steek gelaten.”

“Ja,” zei ze. “En jaloers. Want nu kom je me vertellen hoeveel deugd je ervan gehad hebt te bellen met vriendinnen uit België.”

Mijn mond viel bijna open. Dat had ik echt niet zien aankomen. Deze vrouw ziet jou zoveel liever dan je zelf beseft, dacht ik.

Op dat moment voelde ik me even oprecht schuldig dat ik niet was meegegaan, want het was waar: ik had mijn man, kind en vrienden in de steek gelaten. Al was dat gevoel ook snel weer over, want ik wist waarom ik die beslissing genomen had, en voor mijn eigen mentale gezondheid was het de juiste keuze geweest. Je moet eerst voor jezelf zorgen, anders kan je niet voor anderen zorgen. Maar ik had de impact ervan op de anderen onderschat.

Dus daar stonden we, de extraverte feeler die er tussenuit glipt terwijl ze eigenlijk vastgepakt wil worden, en de introverte thinker die in harde woorden de zachte waarheid verbergt.

“Oh meid, zeg dat dan toch meteen,” zei ik, maar in gedachten schreef ik in mijn hart op het lijstje met haar naam: bij ruwe uitspraken: niet gekwetst voelen. Doorvragen.

Ik weet niet wat zij op haar lijstje onder mijn naam heeft geschreven. Ik hoop zoiets als: Geen zorgen. Raak je niet zomaar kwijt.

Ook al glipt ze er soms tussenuit.

Medicijn

Het gaat hier de laatste tijd niet zo goed.

Op emotioneel vlak is het momenteel erg zwaar, en het coronadebat met zijn repercussies op sociale interactie en zijn patstelling aan hypothesen helpt daar natuurlijk niet bij.

Dit weekend is het de bedoeling dat we met z´n drietjes samen met twee andere gezinnen drie dagen en twee nachten op uitstap gaan, maar ik heb geen zin om mee te gaan. Ik ben bang dat het op een gegeven moment tot een discussie zal komen, en dat ik niet de reserve zal hebben daarmee om te gaan. Wat ook niet helpt, is dat een van de vrienden die meegaat gisteren tegen me gezegd heeft dat als ik niet akkoord ben met hoe het er hier aan toe gaat, dat ik dan maar terug moet gaan naar mijn eigen land (terwijl ze niet eens weet hoe het er ondertussen aan toe gaat in mijn eigen land) (en daarbij ook volledig voorbijgaat aan het feit dat ik het had over wat er in Europa gebeurt, niet specifiek in Spanje).

Ik weet dat ze het niet slecht met me voorheeft, en dat ze de impact van wat ze zei niet beseft. Maar het deed zo´n pijn.

Erg goed had ik er niet van geslapen, dus ik was niet bepaald in een opgewekte stemming toen ik vanmorgen met hond en dochter aan de schoolpoort kwam. Daar zag ik de vriend aan wiens dochter de mijne gevraagd had of ze dit weekend op haar hamster wilde passen. Dus ik vertelde die vriend dat er waarschijnlijk niet op de hamster gepast moest worden, omdat ik zou thuisblijven. Want ik voelde me niet lekker en had rust nodig. Hij keek me onderzoekend aan en zei: “Zullen we dan dit weekend afspreken en wat bijpraten tijdens een wandeling ofzo?”

Bestaat er een krachtiger medicijn tegen somberheid dan iemand die tegen je zegt: ik wil een wandeling met jou maken en wat praten?

Toen ik naar huis liep, kreeg ik er nog een booster achteraan. Een vrouw vroeg me hoe oud mijn hond was en zei dat ze ook een Border Collie had. Voor ik het wist, hadden we telefoonnummers uitgewisseld en elkaar beloofd af te spreken om samen naar de hondenweide te gaan, zodat onze Collies elkaar konden leren kennen.

Dus ja, het gaat hier de laatste tijd niet zo goed. Maar ik weet wat ik nodig heb om erdoor te geraken: buiten komen, wandelen, verbinding maken, praten.

Met die medicijnen lukt het wel.

Mannen kunnen niet multitasken?

Op mijn ochtendwandeling met de hond kwam ik een man tegen. Hij droeg sportkleren en duwde al joggend een kinderwagen voor zich uit. Toen we elkaar naderden, zag ik dat hij aan zijn arm een leiband had hangen, met aan het einde daarvan een spichtig hondje dat met hem meerende.

Mij ga je niet wijsmaken dat mannen niet kunnen multitasken.

Het Facebook Dilemma (2): hoe het werkt

Het lijkt zo heerlijk onschuldig, een platform waar je informatie over jezelf deelt met vrienden en familie. Het is praktisch en bovendien helemaal gratis. Dat past perfect in deze nieuwe tijdsgeest, waarin je met een klik kan krijgen wat je wil en er liefst zo weinig mogelijk tot niets voor betaalt. Wat een concept is dat haaks staat op het echte leven, waarin er voor alles gewerkt moet worden en het verrichte werk liefst financieel beloond wordt.

Neem bijvoorbeeld de televisie. Je hebt programmamakers die betaald worden om programma´s te maken. De televisiezender zendt die uit en plaats reclameblokken tussen de programma´s. Het geld voor die publiciteit komt van de adverteerders. Met die inkomsten betaalt de zender de programmamakers. Of zo heb ik het toch begrepen.

Ook Facebook en Google halen hun inkomsten uit advertenties die ze tussen content plaatsen, zodat de gebruikers de publiciteit krijgen te zien. Het enige verschil met televisiezenders is dat Google en Facebook hun programmamakers niet betalen. Want de content wordt geproduceerd door de gebruikers. Door iedereen die leuke foto´s uitzoekt voor hun Facebookprofiel, interessante stories verzint voor hun Instagram-feed of videos opneemt voor hun Youtube-kanaal.

Maar dat is niet de enige manier waarop de gebruikers gebruikt worden. Facebook, Google en consoorten houden over hun gebruikers namelijk alle informatie bij waarop ze maar beslag kunnen leggen. Om ons een idee te geven van hoeveel persoonlijke informatie we doorgeven tijdens bijvoorbeeld een avondje pizza+tv zette The Wall Street Journal eens alles op een rijtje.

Dit is de info waar Facebook op zo´n doorsnee avond mee gaat lopen wanneer je hun dienst gebruikt (even geknipt en gekopieerd, dus in het Engels):

Name, Email Address, Shared Content, Viewed Content, Type of Content, Engaged With Content, Commented On Messages and Communications With Others, Connections to Friends, Groups, Accounts and Hashtags, Life Events, Religious Views, Political Views, Who You Are “Interested In”, Health, Racial or Ethnic Origin, Philosophical Beliefs, Trade Union Membership, Address Book (“If You Choose To Upload, Sync or Import It”), Call Log (“If You Choose To Upload, Sync or Import It”), SMS Log History (“If You Choose To Upload, Sync or Import It”), Contact Details, Payment Information, Shipping Information, Mobile Phone Number, Precise Device Location, Uploaded Photos, Videos, Facial Recognition, Device Settings, Messenger Communication, Actions on Facebook, Interactions With Friends, Groups, Accounts and Hashtags, Features Used When You’re Using Facebook Products, When You Last Used Facebook Products, Location of a Photo (like metadata), Date Time, Frequency and Duration of Activities, Operating System, Hardware Version, Software Version, Battery Level, Signal Strength, Available Storage, Browser, Type App and File, Names and Types Plugins, Device Behavior (Mouse Movements, Windows in Foreground or Background), Device ID, Device You Use, Bluetooth Signal, Nearby Wi-Fi, Beacons and Cell Towers, Mobile Operator, Internet Service Provider, Language, Time Zone, IP Address, Connection Speed, Nearby Devices Such as a TV for Phone-to-tv Streaming, Purchases, Donations, Services Used, Activity Off Facebook Including Websites Visited, Purchases Made, Ads Viewed and Services Used, Online and Offline Actions From Third-Party Data Providers, Instagram Activity, Where You Live, Places You Go, Businesses You’re Near, People You’re Near, Events Attended, Friends’ Comments About You, Friends’ Messages To You, Friends’ Contact Information For You, Friends’ Photos of You, Facebook Search Queries (*)

Dankzij al die uiterst persoonlijke informatie -onze virtuele döppelganger- zijn bedrijven als Google en Facebook in staat hun klanten een uiterst waardevolle dienst aan te bieden: ze kunnen advertenties posten bij exact de juiste doelgroep. Nog nooit was publiciteit maken zo efficiënt. (Ik denk dat ik in een vorige post de woorden “militaire precisie” heb gebruikt.) Geen wonder dus dat die bedrijven zoveel poen scheppen.

Toen ik dat in de smiezen kreeg, begon ik op een heel andere manier naar mijn Instagram te kijken. Ik had al gemerkt dat ik een Instagram-blik aan het ontwikkelen was: tijdens wandelingen zocht ik uitzichten die het delen waard waren, en wanneer ik iets tekende of maakte zag ik al voor me hoe dat op Instagram zou staan. En toen dacht ik: Jezus, in plaats van een beetje te genieten van wat ik in het hier en nu aan het doen ben, zit ik gratis content te creëren voor Facebook.

Dat was niet bepaald wat ik met mijn tijd wilde doen.

Er was trouwens nog iets wat me stoorde. Maar dat is voor volgende week 😉

(*) De dingen die mij het meest de kriebels geven, heb ik in het vet gezet.

Iets moois : Niadela

Voor de buitenwereld leek het alsof Beatriz Montañez haar leventje mooi voor elkaar had. Met een Master in journalistiek van de UCLA op zak had ze het in Spanje tot bekende en geliefde televisiepresentatrice geschopt, die bovendien acteerde, cameos deed in muziekvideos en haar Goya-winnende vriend scenarios hielp schrijven.

Groot was dan ook de verbazing toen ze van de ene dag op de andere haar door velen felbegeerde societyleven achter zich liet en op haar eentje in het midden van een bos ging wonen, op zo´n vijfentwintig kilometer van de bewoonde wereld. In een huisje zonder elektriciteit of warm water.

Al wat ze meenam, waren boeken en schrijfgerief. Elke week trok ze naar het dorp om wat eten te halen. Soms kwam haar vriend op bezoek. De rest van haar tijd vulde ze met schrijven, lezen en wandelen. Al vanaf de eerste nacht merkte ze dat ze niet alleen was: vanuit het drukke Madrileense stadsleven was ze terechtgekomen in totaal ander universum van insekten, vogels, knaagdieren, allerlei soorten planten en bomen, natuurelementen, geuren en licht. Ook een drukte, maar dan een van het soort waar je rustig van wordt.

Over de reden van haar vlucht naar deze plek, die ze Niadela doopte, en over het leven daar schreef ze een boek. Pure nature writing dus. Voorlopig is het nog niet vertaald naar het Nederlands, dus heb ik zelf een hoofdstuk vertaald zodat ik het met jullie kan delen.

Je kan het hier lezen (en als de link niet werkt, surf dan naar azertyfactor.be, waar je het kan vinden onder mijn naam).

PS: en dit voor de mensen die zich wel hebben laten vaccineren

…want ik heb de indruk dat na mijn laatste post sommige mensen voelden dat ze moesten uitleggen waarom ze het wel hebben gedaan 😉

Je hebt vertrouwen in de overheid en de wetenschap. Of je hebt niet zoveel vertrouwen en je hebt een moeilijke keuze gemaakt.

Je wil de gezondheidszorg niet belasten.

Je bent oprecht bang van wat dit virus kan aanrichten (de verstikkingsdood sterven of met long-covid opgezadeld worden is geen lachtertje).

Je bent bezorgd om de gezondheid van ouderen, zwakkeren, familieleden. Je wil niet ziek worden zodat je voor hen kan zorgen.

Ik begrijp jullie ook.

Dat is wat ik met deze posts wil zeggen: ik begrijp iedereen (ja, zelfs de complotdenkers). Want ik heb een groot inlevingsvermogen (zo wordt mij vaak gezegd) en ik ben in staat één onderwerp van verschillende standpunten te bekijken. Ik zeg niet dat ik het daarom met al die standpunten eens ben, maar ik begrijp ze wel.

En dat is wat wij vandaag de dag nodig hebben: begrip.

Begrip is het vaccin tegen polarisatie.

Maar dat is een vaccin dat je jezelf moet toedienen.

Moest ik kunnen, ik zou iedereen verplichten het in te nemen -dus ja, ik begrijp zelfs de politici.

Hoe ik wil dat er gepraat wordt over mensen die zich niet laten vaccineren

(Helemaal onderaan ga ik vertellen waarom ik mij wel ga laten vaccineren. Maar dat kan je pas begrijpen wanneer je de rest gelezen hebt ;))

In plaats van iedereen die zich nog niet heeft laten vaccineren een idioot of een complotdenker te noemen (die zijn er ook, maar dat is niet het gros), laat ons bedenken dat:

1. Het gaat bij mRNA en DNA-vaccins om een nieuwe techniek dus het is normaal dat niet iedereen bereid is daar van de eerste keer in mee te lopen (bijvoorbeeld omdat de kans bestaat dat Moderna myocarditis veroorzaakt, Astra-Zeneca een vreemd soort thrombose kan veroorzaken, of Pfizer allesbehalve een ethisch bedrijf is.)

2. Het gaat over het inspuiten van een stof in je eigen lichaam. Dit is iets enorm invasiefs. Daarvoor is vertrouwen nodig. Het is dus normaal dat dit bij sommige mensen weerstand oproept. Zeker wanneer er aanwijzingen zijn dat die vaccins nog niet op punt staan (zie hierboven). Deze vaccins zijn nog niet door het volledige reguliere goedkeuringsproces gegaan, ze hebben een Emergency Use Authorisation. Wie een betrouwbare studie vindt over de effecten op lange termijn van mRNA en DNA vaccins, mag mij die altijd doorsturen.

3.De farma-industrie is een miljardenbusiness. Ieder van ons weet hoe de aandelenmarkt werkt. Het is logisch dat er mensen zijn die dat niet blindelings vertrouwen.

4.Het is normaal dat niet iedereen evenveel schrik heeft van het corona-virus of het even belangrijk vindt. Dit is immers een ziekte met heel uiteenlopende ziektebeelden, van bijna geen symptomen tot de dood. Dat maakt het moeilijk een juiste inschatting te maken, want veel hangt af van je persoonlijke ervaring met het virus. Moest dit een Spaanse griep of Ebola geweest zijn, dan denk ik niet dat je mensen had moeten overtuigen om zich te laten vaccineren.

5.Wanneer de overheid en de media als één blok achter een verhaal gaan staan, is het gezond voor een maatschappij dat er toch een paar mensen zijn die weerstand bieden, wat dat verhaal ook is. (Lees George Orwell, mensen. Lees George Orwell.)

6.Dat er mensen zijn die niet blindelings “de wetenschappers” /”de experten” vertrouwen, is omdat er mensen zijn die in hun leven een of meerdere incompetente wetenschappers / experten zijn tegengekomen, die soms zware schade hebben aangericht. Wie wel blindelings de medische wetenschap vertrouwt, moet zich vooral gelukkig prijzen dat ze zelf op dat vlak geen trauma´s hebben opgelopen.

Dit gezegd zijnde: er zitten een aantal vaccins in de pipeline die mij wel vertrouwen inboezemen. Valneva bijvoorbeeld, dat momenteel zeer goede resultaten kan voorleggen. Dit vaccin werkt met de oude techniek van een geïnactiveerd virus, waardoor het immuunsysteem het hele virus leert herkennen (en niet alleen een bepaald proteïne zoals bij genetische vaccins het geval is) en waar men al zo´n 60 jaar ervaring mee heeft (dus weinig verrassingen op lange termijn).

Dus ja, zo gauw ik kan, laat ik mij daarmee vaccineren.

Want nu is het schipperen tussen the devil and the deep blue sea, en da´s ook niet aangenaam.